Bij zonne-energie kan een onderscheid worden gemaakt tussen zonnecollectoren en zonnepanelen. Zonnecollectoren genereren warmte, meestal ten behoeve van het verkrijgen van warm water zoals een zogenaamde zonneboiler. Daarnaast zijn er systemen die zonnewarmte vergaren van de dakbedekking. Zonnepanelen, oftewel foto-voltaïsche cellen, zijn voor de productie van stroom.
Het plaatsen van zonne-energiesystemen in het zicht bij monumenten worden in de regel als detonerend ervaren en daarom niet toegestaan. Bij hellende daken die grenzen aan de openbare ruimte, zijn de mogelijkheden daarom vaak beperkt of niet aanwezig. De mogelijkheden worden gedicteerd door de lokale welstandsnota’s en/of ander vingerend lokaal beleid.
Bij platte daken en niet zichtdaken bestaan vaak wel mogelijkheden voor de plaatsing van panelen. De ideale plaatsing van een paneel is 35°. Bij platte daken kan deze plaatsing nog steeds leiden tot een verstoring van het beeld en het afkeuren door de plaatselijke monumentencommissie. Een alternatief is dan het paneel nagenoeg vlak te plaatsen (bv. 10°), maar dit leidt weer tot 10 tot 15% minder opbrengst en de noodzaak tot meer schoonmaakbeurten om rendementsverlies door vervuiling tegen te gaan.
Ook is de oriëntering van de panelen en de aanwezigheid van schaduw van de omgeving (bouwdelen, bomen etc.) een aandachtspunt. De meest ideale oriënteringen zijn uiteraard zuidwest, zuid en zuidoost. Bij een westelijke of oostelijke oriëntering is het rendement meestal te laag t.o.v. de investering. Een uitzondering hierop vormen relatief flauw hellende daken, bijvoorbeeld het boven-dakvlak van een mansardedak. Wanneer de hellingshoek van het oostelijk of westelijk georiënteerde dakvlak 30° of kleiner is, bedraagt de opbrengst van het paneel toch nog ca. 80-85% van een zuidelijk georiënteerd paneel.
Bij schaduwval op het paneel ligt de opbrengst aanzienlijk lager, helemaal wanneer de panelen serie-geschakeld zijn. Serie-geschakeld is eenvoudiger en goedkoper, maar bij schaduwval (bijvoorbeeld van een schoorsteen) gaat de opbrengst drastisch naar beneden. Een parallelschakeling (micro omvormers) beperkt dit verlies.
Bij sommige monumenten, zoals boerderijen of panden met een grote tuin (zonder beschermde aanleg of beschermd beeld), bestaat de mogelijkheid om zonnepanelen in de tuin of weiland nabij het pand te plaatsten.
Voor zonnepanelen bestaat de mogelijkheid om gebruik te maken van de zogenaamde postcoderoos-regeling. Op een geschikt dak in de nabijheid van het pand (eigen postcode en aangrenzende postcodes) kunnen kleinverbruikers collectief zonnepanelen plaatsen. De leden krijgen een fiscaal voordeel op hun energierekening.
De levensduur van een paneel of collector is 20 tot 25 jaar. De terugverdientijd varieert afhankelijk van het type en de situering van 10 tot 15 jaar.
Er is een onderscheid te maken in: