Eenvoudige maatregelen
Er zijn veel eenvoudige voorzieningen in de handel die het energiegebruik beperken. Tijdklokken, schemerschakelaars, bewegingsmelders en/of een centrale aan/afwezigheid schakelaar bij de entree zijn voorbeelden van middelen die ervoor zorgen dat zaken in en om een gebouw in- of uitschakelen. Dergelijk eenvoudige toepassingen hebben een relatief lage investering en een duidelijk effect. Verder biedt een pand vaak zelf maatregelen om energie te besparen zoals, indien aanwezig, de luiken of de en-suite-deuren te gebruiken. Daarnaast valt veel energie te besparen met gedrag. Bijvoorbeeld een wat lagere temperatuur aanhouden, of niet het hele huis naar kamertemperatuur verwarmen, bespaart aanzienlijk op de energierekening.
Er zijn veel maatregelen die onnodig energieverlies of verspilling voorkomen, zoals waterbesparende douchekoppen en thermostaatkranen; deze worden hier niet allemaal behandeld. Een aantal veel voorkomende voorzieningen zullen worden uitgelicht die een direct positieve invloed hebben op het energiegebruik van monumenten:
LED verlichting
Het toepassen van ledverlichting zal een duidelijke besparing op de energierekening tot gevolg hebben. Ledverlichting verbruikt ca. 8 maal minder energie dan gloeilampen en heeft daarmee een terugverdientijd van minder dan een jaar. Een spaarlamp verbruikt ca. 4 maal minder energie dan een gloeilamp. Ledverlichting gaat relatief lang mee met een levensduur van 15 tot 25 jaar. Een goede ledlamp kan tot 50.000 branduren meegaan en daarmee is de levensduur ca. 50 maal zo lang als die van een reguliere gloeilamp. De gemiddelde spaarlamp heeft een levensduur van ongeveer 8 jaar. Overigens is het gebruik van spaarlampen bij gebouwen waar bijzondere kunstschatten zoals schilderijen, muurschilderingen, wandbespanningen etc. aanwezig zijn, af te raden. Door een relatief hoog gehalte aan ultraviolet licht verkleuren de objecten sneller.
Ledverlichting vraagt door de hogere prijs van de lampen om een hogere investering, maar door de langere levensduur en het lage elektriciteitsverbruik is het verreweg de meest duurzame verlichting.
Warmtereflecterende gordijnen
Een oplossing die veel energie kan besparen, is het toepassen van isolerende gordijnen zoals een warmtereflecterend rolgordijn. Een isolerend gordijn heeft een compenserend effect voor de eventueel lagere isolatiewaarde van het glas bij monumenten. Dubbele plisségordijnen met een speciale aluminium coating aan de binnenkant, leveren de meeste energiebesparing op. Een dergelijk gordijn leidt tot een afname van het warmteverlies via het raam met ca. 57%. Naast de avonduren kunnen de gordijnen ook worden toegepast in ruimten die minder intensief gebruikt worden zoals de slaapkamers. In gesloten toestand kost het minder energie om deze kamers op een basis temperatuur te houden. De gordijnen komen in veel verschillende soorten uitvoeringen en prijsklassen. Vandaar dat de terugverdientijd sterk afhankelijk is van het type gordijn.
Centrale aan- en uitschakelaars
Een centrale aan/afwezigheid-schakelaar bij de entree is een middel dat ervoor zorgt dat zaken in en om een gebouw en bijgebouwen in- of uitschakelen. Deze oplossing is met name interessant voor gebouwen met veel bijvertrekken en verlichting met afzonderlijke schakels. Het voorkomt dat zaken per ongeluk onnodig aan of stand-by staan. Aan de centrale schakelaar kunnen de hoofdverlichting en andere elektrische apparaten die geen functie hebben tijdens de afwezigheid of sluitingstijden, worden gekoppeld. Wanneer bijvoorbeeld koelkasten of de verwarmingsinstallatie onderdeel uitmaakt van dezelfde groep, moet dit wel worden aangepast.
De gemiddelde terugverdientijd van een centrale aan- en uitschakelaar varieert van 2 tot 8 jaar.
Bewegingsmelders
Vooral voor gebouwen met een meer publieke functie kunnen bewegingsmelders een besparing opleveren op het elektriciteitsgebruik. Zo voorkomen automatische aan/uit schakelaars van verlichting bij bijvoorbeeld toiletten of gangen veel onnodige branduren. Verder is een bewegingsmelder gunstig als buitenverlichting, zodat de lamp niet de hele nacht hoeft te branden. De gemiddelde terugverdientijd van een bewegingsmelder is 3 tot 5 jaar.
Leidingisolatie
Verwarmingsleidingen lopen vaak via kruipruimten, zolders en andere onverwarmde ruimten. Bij een ongeïsoleerde leiding gaat veel warmte verloren tijdens het transport van het CV-water. Het na-isoleren van de leiding is een eenvoudig en goedkoop middel om energieverlies te besparen. Er bestaan verschillende mantelbuizen of materialen om leidingen mee te isoleren. Gemiddeld wordt leidingisolatie in minder dan een jaar terug verdiend.
Aandachtspunten:
- Het isoleren van warmwaterleidingen is sterk af te raden vanwege de kans op besmetting met de legionella-bacterie. Alleen bij warmwaterleidingen waarin het water constant rondstroomt, zogenaamde circulatieleidingen, is leidingisolatie mogelijk. Deze circulatieleidingen bevinden zich alleen in grotere complexen met een hogere warm water vraag zoals hotels.
- Het isolatiemateriaal moet strak om de leidingen zitten, zodat er geen lucht kan circuleren tussen het isolatiemateriaal en de leiding. Vooral bij verticaal lopende leidingen leidt dit tot warmteverlies.
Radiatorfolie
Achter verwarmingsradiatoren kan een warmtereflecterende folie worden aangebracht. Op deze plek verdwijnt veel warmte in de muur. De radiatorfolie kan op de muur worden geplakt maar er bestaan ook systemen waarbij de folie rechtstreeks op de radiator wordt aangebracht. Het voordeel van de radiatorfolie op de radiator is dat deze vaak minder in het zicht is. De radiatorfolie heeft een terugverdientijd van gemiddeld 2 tot 3 jaar.